Activiteiten
Sportieve activiteiten
De Ardennen zijn zeer geschikt voor een actieve vakantie. Behalve voor wandelaars en fietsers zijn er goede mogelijkheden voor kanoërs en kajakkers, ruiters, windsurfers, zeilers, hengelaars, sportklimmers, langlaufers en speleologen.
Wandelen
In welk seizoen of waar u zich ook in de Ardennen bevindt, wandelen is altijd een genot. Rond de meeste plaatsen zijn wandelroutes uitgezet, waarvan een beschrijving of routekaart bij vrijwel elke VVV verkrijgbaar is. Houd er daarbij wel rekening mee dat de routemakers soms asfaltwegen verkiezen boven onverharde paden en dat menige rondwandeling slecht bijgehouden is. Een wandelkaart is dus geboden; boekhandels en toeristische diensten in België en gespecialiseerde winkels in Nederland verschaffen de benodigde kaarten (zie bij ABC). Wandelpaden zijn gewoonlijk goed begaanbaar, zodat lichtgewicht wandelschoenen met profielzool volstaan.De Ardennen heeft een uitgebreid net van langeafstandspaden (GR-routes), aangegeven met horizontale wit-rode strepen.
In Wallonië beslaat het GR-netwerk zo'n 3200 km. Een overzicht:
Dan is er nog de GTA, de Grande Traversée des Ardennes, die bestaat uit twee doorgaande routes die gemarkeerd zijn met geel-witte strepen: de Transardennaise van La Roche naar Bouillon (160 km) en de TransGaumoise (140 km).
Voor de GR-gidsen met routebeschrijvingen, de topoguides, kunt u in Nederland terecht bij de gespecialiseerde boekhandels en in België bij de Grote Routepadenwinkel in Antwerpen (tel. 03 - 232 72 18) of de SGR in Brussel, tel./fax 02 465 3554,internet:
In principe zijn in België alle gemarkeerde en op officiële wandelkaarten aangeduide boswegen toegankelijk voor wandelaars. Zomaar dwars door een bos lopen is streng verboden. Tijdens de periode van de bersen loerjacht (van 1 5 juli tot 15 aug. en van 15 sept. tot 15 okt.) mag u over het algemeen de bossen alleen betreden tussen 9 en 17 uur (soms 16 uur). Tijdens drijfjachten (van l okt. tot 31 dec.) is de toegang tot de bossen geheel verboden. Jagers horen bij de ingang van een bos een bericht op de bomen te plakken over de juiste data. Ook kunnen bij brandgevaar of tijdens de broedperiode natuurreservaten of bossen afgesloten zijn. Met name voor het natuurpark Hoge Venen gelden strenge regels.
Fietsen en MTB
Voor mountainbikers die de steile hellingen en onverharde bospaadjes als een uitdaging zien, zijn veel routes uitgestippeld. Ze hebben vaak de afkorting VTT: Vélo Tout- Terrain. Informatie over mountainbikeroutes en -verhuur bieden de lokale VVV's in de Ardennen. Voor de provincie Luxemburg en voor de Oostkantons is een overzicht met VTT -routes verkrijgbaar bij de provinciale VVV's. In Nederland kunt u voor informatie terecht bij de Fietsvakantiewinkel in Woerden, tel. 0348 42 18 44, internet: www.fietsvakantiewinkel.nlIn de Franse Ardennen is het landschap vooral erg geschikt voor de mountainbike. Rond veel plaatsen in de Maasvallei zijn routes uitgezet, onder andere in Monthermé, Revin, Haybes en Givet. Daar kunt u ook een fietsen huren of aan een georganiseerde tocht meedoen. Meer informatie bij de lokale VVV of het Office du Tourisme du Pays Sedanais (tel. 03- 242 77373, fax 03- 24290328, e-mail:
sedan@wanadoo.fr ).
Kano- en Kayakvaren
Een selectie van rivieren waarop varen het hele jaar is toegestaan, mits er sprake is van voldoende water:
- de Lesse: tussen Han en AnseremmeOp de website van de Nederlandse Kanobond (
www.nkb.nl ) vindt u uitgebreide informatie over alle bevaarbare trajecten in de Ardennen, de legale instap- en uitstapplaatsen en de actuele waterstanden. Bij de ANWB is de leden-wijzer 20 kanoroutes in de Benelux verkrijgbaar, met informatie over de juiste voorbereiding en bootverhuur.Een overzicht van kanomogelijkheden biedt de Bergrivierengids van de Ardennen (met bijbehorende kaart) van Gilbert Haesendonck, onder andere te koop bij: Geografische boekhandel Van Wijngaarden, Overtoom 136, Amsterdam (tel. 020 -612 1901).
Kanoverhuur
Complex Touristique Ansiaux
Kayaks Jaunes Libert
Les Kayaks Blues
Ourthe
Kayak Club les Remous
Durbuy Adventure
Ardenne Aventures
Les Kayaks de l'Ourthe
Nadrin Outdoor Centre
Semois
Recreatie Centrum Récréalle
Adventure
Durbuy Adventure
Durbuy - La Petit Merveille
Durbuy Discovery
Nadrin Outdoor Centre
Dinant Sporten
Dinant Adventure
Sclayn - Step Up Events
Zwemmen
Wie graag een duik neemt in natuurlijk water, kan dat doen in de vele recreatieplassen van de Ardennen en in de stuwmeren waarin speciaal voor zwemmers vaak een strandje is afgebakend. Ook in de meeste rivieren is zwemmen toegestaan. Of het zwemwater schoon genoeg is, is een andere kwestie.
In Bouillon is een zwembad. Het adres is:
Moulin de la Falize
Vieille route de France 62
6830 Bouillon
Tel 061 46 62 00
internet: www.moulindelafalize.be
Nieuw in Givet en een AANRADER:
Centre AquaRecreatif RIVERA
Route de Beauraing
Givet, Fr. (28 km vanaf de woning)
internet: www.ardennerivesdemeuse.com/rivea
Andere Watersporten
Op het stuwmeer van Bullingen kunt u zeilen en waterfietsen; het stuwmeer van Butgenbach biedt gelegenheid tot zeilen, windsurfen, sitsurf en roeien, terwijl op de meren van Eau d'Heure behalve deze watersporten ook waterskiën, duiken, jetski en motorbootsport mogelijk zijn.
Rafting is in de winter doorgaans van november tot eind april mogelijk op de Ambleve en de Ourthe (tussen La Roche en Nisramont) en op de Our tussen Ouren en Burg-Reuland (verhuur in Weweler).
In de Franse Ardennen zijn pénichettes te huur. Met zo'n motorbootje dat van alle gemakken voorzien is, kunt u de Maas naar België afvaren over het Canal de l'Est en het Canal des Ardennes. Een vaarbewijs is niet nodig. Informatie en verhuur: Ardennes Nautisme, 16, rue du Chateau, F-08203 Sedan , (tel. 03 -242 70515, fax 03 -242 91522, e-mail: info@ardennes-nautisme.com, internet: www.ardennes-nautisme.com
Paardrijden Een overzicht van alle maneges, ruitertochten en logementen in de provincie Luxemburg biedt de folder Paardrijden in Belgisch Luxemburg, verkrijgbaar bij de VVV in La Roche-en- Ardenne, tel. 084- 411 011. Voor ritten in de Oostkantons en in het hart van de Ardennen kunt u terecht bij het Domaine Provincial de Mont-le-Soie, 6698 Grand-Halleux (Vielsalm), tel. 080- 216443. Bij de FFE (Fédération Francophone d'Équitation) zijn kaarten verkrijgbaar met routes die langs gebaande en ongebaande paden gaan. Ook is tegen betaling een gids te bestellen met alle mogelijke verblijfsmogelijkheden voor ruiters in Wallonië, geclassificeerd naar comfort (adres: FFE, 12, rue de Tienne, 5140 Ligny (Sombreffe). tel. 071 -815 052, fax: 071 817615, internet: www.equinfo.org/ffe , e-mail: FFE@freeword.be ).
In de Franse Ardennen zijn ruim 300 km ruiterpaden uitgezet die beschreven staan in Le Topoguide Les Ardennes a cheval. Deze gids is gratis te bestellen door te schrijven naar: Le Conseil Général des services départementaux, Service de l'Amenagement Rural, Hótel du Département, F-08011 Charleville-Mézieres. In de Maasvallei bevinden zich diverse paardrijcentra die paardrijlessen geven, ruitertochten organiseren en meestal ook onderdak bieden, bijvoorbeeld in Givet (Horse Club du Mont d'Haurs, tel. 03- 24420427), in Haybes (C.L.I.P., tel. 03- 24420427) en in Vireux-Wallerand (Poney Club de Vireux, tel. 03 -24416464).
Parapente en/of deltavliegen kan op diverse plaatsen in de Ardennen beoefend worden, onder andere bij Rochehaut, Vresse-sur-Semois, Han, Beauraing, Stavelot en Nohan. Een lijst met alle vliegbasissen in België en adressen vindt u op de website van de Belgische Vrije Vlucht Federatie
www.bvvf.beIn de Franse Ardennen zijn de steile rotsen langs Maas erg geschikt om naar beneden te zweven. Parapente is mogelijk in Monthermé, Revin, Fumay, Haybes en Vireux-Wallerand. Informatie:03-24416225 of 03-24411201.
Een tocht per luchtballon is mogelijk in Namen (Air Escargot Asbi, tel. 071 -878 842) of bij de stuwmeren van Eau d'Heure (tel. 071-220070).
Sportklimmen Het sportklimmen wordt in de Ardennen steeds meer aan banden gelegd. Een flink aantal populaire rotsmassieven is niet langer toegankelijk voor klimmers, o.a. bij Marche-les-Dames, Mozet en Freyr (Colebi). Er is sprake van dat ook de meeste rotsen bij Sy worden gesloten. Voor de meeste rotsen moet u bovendien lid zijn van een (Belgische) bergsportvereniging en van te voren te reserveren. Informatie: de Koninklijke Nederlandse Klim- en Bergsportvereniging (tel. 0348 - 409 521, internet: www.nkbv.nl , e-mail: info@nkbv.nl) en de Belgische Alpenclub (tel. 03 - 776 60 81, internet: www.belgischealpenclub.be, e-mail: bac@ping.be ). Een website met uitgebreide informatie over rotsklimmen, geschikte plekken in de Ardennen en de precieze regelementen is: www.belclimb.net
Beginners kunnen leren abseilen op diverse plekken in de Ardennen, o.a. in La Roche, Nadrin, Vielsalm, Durbuy, Florenville, Houffalize, Rochehaut. Informatie bij de plaatselijke VVV's.
In de Franse Ardennen zijn een aantal rotsen voor elke klimmer toegankelijk. In Monthermé zijn dat de Roc la Tour en de Roche aux Corpias (tel. 03 -24 545 765) en in Revin de klimmuur van Orzy, tel. 03 -24415 565.
Vissen
In de meeste rivieren en meren mag u tussen maart en september een hengeltje uitwerpen, mits u in het bezit bent van een visvergunning (verkrijgbaar op het postkantoor). Inlichtingen over de reglementen en het juiste visseizoen geven de toeristische diensten en kunt u vinden op de website van het Belgisch Ministerie van het Waals Gewest: www.wallonie.be .
Golf Veel golfterreinen zijn er niet in de Ardennen en sommige clubs zijn bovendien strikt besloten. Voor beginners en eendags-toeristen zijn de 18-holes-golfbaan van Spa (Royal Hautes Fagnes Golf Club, tel. 087-771 613) en de 27-holes-golfbaan van Barvaux (Durbuy Golf Club, route d'Oppagne, tel. 086- 214454) geschikt. Internet: www.golfbelgium.be .
Golf de Durbuy prijzen:
Wintersport
In de Ardennen kunt u goed langlaufen. De meeste loipes liggen in de Hoge Ardennen waar de kans op een flink pak sneeuw het grootst is. Zo vindt u langlaufpistes in Spa, op het plateau van Fontenaille-Mont en rond Baraque de Fraiture. Ook elders worden bij voldoende sneeuw loipes uitgezet, bijvoorbeeld rond Gouvy, Saint-Hubert, Martelange, Florenville, Herbeumont, Vresse-sur-Semois, Chimay, Oignies, Croix-Scaille (bij Gedinne), Scotton (bij Haut-Fays) en -in de Franse Ardennen -op het plateau van de Hauts-Buttés.
Voor het alpineskiën bieden de Hoge Ardennen ook de beste mogelijkheden. Skipistes vindt u bij Butgenbach, Bévercé, Francorchamps, Henri-Chapelle, Lierneux, Manderfeld, Ovivat, Spa, Trois-Ponts, Baraque de Fraiture en Oignies.
Springschansen zijn er op de skibaan Thier des Rexhons bij Spa en op de piste Val de Wanne bij Trois- Ponts. Verder is het mogelijk op scooters en quads de Ardennen onveilig te maken, namelijk bij Baraque de Fraiture (skidoo en kart-cross, tel. 080- 418845); bij Malmédy/Baugnez (scooters, 080- 337535) en op de Mont-Rigi bij Robertville (quads, tel. 080-679033).
Elk jaar verschijnt bij de provinciale Belgische VVV's de brochure Ski Ardennes met actuele wintersportinformatie. Informatie over de dikte van het sneeuwpakket in Oost-België geeft de 24-uurs sneeuwtelefoon: 084- 411982 of 080-227474 of 04-2326565 .Ook opinternet is winterse informatie verkrijgbaar: www.catpw.be .
Status Skipistes Ardennen
En wie weet lukt het u op een van de talrijke rommelmarkten of in de antiekzaken wat moois op de kop te tikken. Altijd goed om mee naar huis te nemen zijn eetbare Ardense producten, zoals ambachtelijk bier, jenever, bonbons, koekjes, Ardenner ham, worsten, patés, ingemaakte vruchten, eigengemaakte jam, honing, gedroogde paddestoelen en hoevekazen. Behalve bij de plaatselijke slager, bakker of gespecialiseerde winkels kunt u hiervoor ook goed terecht bij de boer zelf of op de weekmarkten die in veel plaatsen gehouden worden. Bij een aantal abdijen zijn typische abdijproducten te koop: brood, bier en kaas.
Belgen houden van lekker tafelen en koken is hun lust en hun leven. België heeft per hoofd van de bevolking meer restaurants met Michelinsterren dan Frankrijk. Maar niet alleen de toprestaurants bieden een hoge kwaliteit, ook in de gewonere eetgelegenheden wordt het eten doorgaans met grote zorg bereid. De keuze aan restaurants is in de Ardennen bijzonder groot. Voor de echte smulpapen die kennis willen maken met de regionale eetcultuur, zijn er de 'gastronomische weekends' die veel hotel-restaurants in de Ardennen aan-bieden. Veel Belgen hebben de gewoonte te lunchen in een restaurant. Ook de chiquere restaurants bieden rond het middaguur een betaalbare dagschotel. In veel plaatsen vindt u bij de plaatselijke slager smakelijke vleesproducten en bij de (banket)bakker een keur aan lekkernijen. Ook zijn er talloze ambachtelijke bedrijven, die bijna altijd de mogelijkheid bieden hun producten ter plaatse te proeven en te kopen, waaronder bierbrouwerijen, kaasmakers, honing-vervaardigers, viskwekerijen, slakkenkwekers, fruitverwerkers, eendenhouders, chocolademakers en hamrokerijen. In de Franse Ardennen zijn de restaurants over het algemeen iets goedkoper. Probeer hier eens een van de vele routiers-vrachtwagenrestaurants die erom bekend staan dat ze voor weinig geld een goed maal opdienen.
De streekkeuken In het jachtseizoen (tussen september en februari) staan in veel Ardense restaurants wildgerechten op het menu. Everzwijn, hert en ree worden vaak opgediend met veenbessensaus; hazen en konijn stooft men graag in Gueuzebier. Verder is er een grote keuze aan gevogelte en -dankzij de vele beken en rivieren -verse forel die gerookt, gestoofd of gebakken wordt. Elke stad en elk dorpje heeft wel een eigen specialiteit. Wij noemen u een kleine selectie.
Specialiteiten uit de provincie Luik: salade liégeoise (sperziebonen met aardappelen, uien, peterselie en spekjes); ragout liégeois (stoofpot van aardappelen, groenten en kalfsvlees); tartouille durbuysienne (kaastaart) en diverse kazen zoals Le Reglou, Le Durbuy, Le Heydois en de pittige hervekaas, bij voorkeur geserveerd met geroosterd brood en Luikse appel- of perenstroop. Uit de provincie Namen: rognons de veau a la Namuroise (kalfsnieren en spek in jenever en zure room), Naamse kaastaart, foie gras (ganzenleverpaté), de gros gris en de petit gris (slakken) van Namen, veel kazen (onder andere Maredsous), rombosse (gestoofde appel in een deegjasje), baisers a la creme (soort roomsoes) en aardbeien uit Wépion.
Uit de provincie Luxemburg (zuiden van de Ardennen): matoufé (pannenkoek met spek); potée de poireaux (prei, aardappelen en spek); jambon en croute (ham in deegjasje); touffaye (schotel van aardappelen, uien en spek); Gaumse pastei; diverse kazen, zoals Orvalkaas en verse geitenkaas Pavé de Bastogne; Ardenner ham, gerookt boven een vuur van eiken- en beukenhout, tal van gedroogde worsten (saucissons), zoals Le Borquin van Saint-Hubert, Le Bechefa van Vielsalm, Le Vieux Marchois van Marche-en-Famenne en Le Purnalet van La Roche. Gaumse worst wordt gegeten met Ardens speltbrood, kleine uitjes en een glas Orvalbier. Ook de Franse Ardennen kennen een worstspecialiteit: de Boudin Blanc (witte worst). De Franse Ardenner ham verschilt van de Belgische: de Franse hammen ondergaan na het zouten een drogingsproces van zeven maanden in verschillende droogkamers. Ze moeten minstens zes kilo wegen, anders moeten ze onder de naam noix de jambon verkocht worden. Bijzondere kazen uit de Franse Ardennen zijn de witte schimmelkaas Chaource en de kaas uit Rocroi, met een vetgehalte van nul procent. Probeer als nagerecht eens de zachte mollettaart, de verse bosbessentaart of de Ardense wafel Queumeux.
Dranken U kunt altijd Spa- of Chaudfontaine-bronwater bestellen, maar naar goed Belgisch gebruik hoort u natuurlijk bier bij het eten te drinken. Zelfs in een chic restaurant is het gewoon om een streekbier te bestellen dat past bij het gerecht. Het bekendst in de Ardennen zijn de trappistenbieren van Orval, Chimay en Rochefort die alle een vrij hoog alcoholpercentage hebben en naar oude recepten in de abdijen worden gebrouwen. Daarnaast kent de streek talloze kleine brouwerijen die op ambachtelijke wijze hun bier brouwen. La Chouffe uit Achouffe, Biere Godefroy uit Bouillon, La Gaumaise uit Meix-devant-Virton; La Gesvoise uit Gesves; La Biere Fantome uit Soy zijn een paar voorbeelden. Belgische wijn komt alleen uit de Gaumestreek. De wijngaard bij Torgny levert de frisse witte Le Clos de la Zolette.
Als aperitief wordt in de Ardennen vooral Péket gedronken, een regionale jenever met plaatselijke varianten, zoals de Purnalet van La Roche waaraan sleepruimen worden toegevoegd en de Ewe di Mouss, verrijkt met blauwe viooltjes. Andere alcoholische drankjes zijn: brandewijn van blauwe bosbessen van Vielsalm; Zigomar uit de Gaumestreek (van appelwijn en lievebedstro); Nuts Djeye uit Bastogne (van witte Luxemburgse moezelwijn, jenever en noten); Mureau uit Neufchateau (van appelwijn, alcohol en vruchtenlikeur); Maitrank uit Arlon (van droge witte wijn, cognac en Asperula odorantis, een plant die hier in mei bloeit); Centaurée uit Marche-en-Famenne (van alcohol, centaurierbloemen, zoethout en zwarte aalbessen); Mardassone uit Bastogne (van alcohol, cognac, sinaasappelen en gedroogde pruimen); frambozenlikeur van Gouvy en aardbeienlikeur van Wépion.
De Belgen grijpen elke gelegenheid aan om feest te vieren, dus zijn in de Ardennen carnavalsstoeten, processies, gildenfeesten, middeleeuwse optochten, gastronomische dorpsmaaltijden, heksenfeesten, vastenvuren, kermissen en jaarmarkten niet van de lucht. Van de carnavalsoptochten is de folkloristische stoet in Malmédy op de dinsdag voor Aswoensdag erg beroemd, evenals het Berencarnaval van Andenne op de vierde zondag vóór Pasen (halfvasten). Op die dag is ook de optocht van de Chinels in Fosses-la-Ville en die van de Blancs Moussis in Stavelot.
Een aantal plaatsen organiseert militaire processies waarin soldaten en officieren in empirekostuums relieken meedragen. Het gebruik stamt uit de Napoleontische tijd. Indrukwekkend zijn de processies van Walcourt (zondag na Pinksteren), Florennes (vierde zondag van juni) en Gerpinnes (Pinksteren), maar het spectaculairst is de Marche Saint-Feuillin van Fosses-la-Ville die om de zeven jaar plaatsvindt (volgende keer in 2005).
Elk jaar wordt tussen juli en oktober het Festival van Wallonië in een groot aantal steden gevierd, met als hoogtepunten de zomerconcerten in Namen, Durbuy en Stavelot en de herfstconcerten in Luik en Huy. Een programma is verkrijgbaar bij: Festival de Wallonie, 29, rue du Jardin-Botanique, 4000 Luik (tel. 041 -223248, internet:
www.festivaldewallonie.be ).Elk dorp en elke streek heeft ook z'n eigen tradities en festiviteiten. Voor een overzicht van de actuele evenementen kunt u het beste de brochure Agenda bij de provinciale VVV's afhalen. Hieronder staat een overzicht van belangrijke feesten:
mei/juni
juli
augustus
september-december
Bij de beschrijvingen van plaatsen langs de routes worden veel musea besproken. Leuk voor kinderen zijn onder andere het openluchtmuseum van de Fourneau-Saint-Michel, het spoorwegmuseum in Treignes, het speelgoed-museum in Ferrieres, het folkloristische poppenmuseum in Fosses-la-Ville, het Euro Space Center in Transinne en het zoologisch museum in Luik. Kinderen vinden een kasteel, citadel of burchtruïne meestal ook erg interessant. De bezienswaardigste zijn die van Huy (Hoei), Modave, Robertville, Vieuxville, la Roche-en-Ardenne, Bouillon, Dinant, Celles, Namen, Rochefort, Lavaux-Sainte-Anne en Jannée. Op het grote Safaripark van Aywaille na, herbergen de wildparken in de Ardennen vooral dieren die in de Ardennen thuishoren. U vindt ze bij la Reid, Grand-Halleux, la Roche-en-Ardenne, Saint-Hubert, Bouillon en Han-sur-lesse. In Yvoir is een groot vlinderpark.
In de Ardense bodem hebben zich veel grotten en spelonken gevormd. De grotten van Remouchamps, Hotton, Hastiere, Dinant, Rochefort, Han-sur-Lesse en Petigny hebben mooie druipsteenformaties, terwijl die van Goyet en Couvin een prehistorische wereld tonen. De grotten van Comblain bieden een geologische ontdekkingstocht en in Blegny daalt u af in een steenkoolmijn. Het belangrijkste attractiepark van de Ardennen, Telecoo, bevindt zich bij Stavelot.